علی فرحبخش- درحاليكه تا سالهاي اخير هدف هر سفر را سياحت يا زيارت ميدانستند، اكنون هدف ديگري هم به سفرهاي توريستي اضافه شده و اين نيت جديد در مسافرت به نام توريسم سلامت خوانده ميشود. بسياري از كشورهاي چهان به دليل آبوهواي خاص يا آبهاي معدني ويژه مورد توجه گسترده بيماران براي گذراندن دوران نقاهت يا دوري از عوامل تشديدكننده بيماري بهشمار ميروند. علاوهبر امكانات طبيعي گاه تكنولوژيهاي برتر، وجود پزشكان زبده يا هزينههاي درمان پایين پزشكي عامل مهمي در جذب گردشگران درماني محسوب ميشوند. ايران در هر سه بخش قضيه داراي مزيتهاي نسبي فراوان است. آبوهواي متنوع و چهار فصل در نقاط مختلف كشور امكان دستيابي به محدوده گستردهاي از مناطق گرم و سرد را فراهم ميكند. به لحاط آبهاي درماني طبيعي نيز درنقاط مختلف كشور امكانات گسترده فراواني موجود است. از نظر توريسم پزشكي نيز با توجه به متخصصان زبده در كشور و هزينههاي نسبتا پایين خدمات پزشكي امكان جذب مسافران بيمار زيادي از كشورهاي منطقه وجود دارد. حال سوال اساسي آن است كه با تمام پتانسيلهاي موجود هنوز خبر زيادي، از توريستهاي خارجي براي استفاده از امكانات فوقالذكر نيست و توريستها بيشتر با منشا داخلي براي استفاده از آبهاي معدني طبي همچون سرعين يا مراجعه به بيمارستانهاي بزرگ تهران براي اعمال جراحي يا تشخيصي تخصصي مسافرت ميكنند. سوابق كشورهايي كه در زمينه توريسم سلامت موفق بودهاند، حكايت از آن دارد كه اين كشورها در زمينه ايجاد زيرساختهاي نرمافزاري و سختافزاري لازم براي جذب توريست از موفقيتهاي شايان توجهي برخوردار بودهاند. اطلاعرساني و تبليغات مناسب، ايجاد خدمات لازم براي سهولت در اخذ ويزا، فرهنگسازي لازم براي پذيرش توريست سلامت و همچنين تدوين قوانين و مقررات لازم در اين خصوص از مهمترين پيش فرضهاي نرمافزاري لازم براي جذب توريست محسوب ميشود. در بخش سختافزاري ايجاد هتلها، آسايشگاهها و بيمارستانهاي خاص براي جذب بيماران خارجي و همچنين تعيين حوزههاي تحصصي داراي مزيت بهمنظور توسعه زيرساختهاي فيزيكي براي جذب توريست از مهمترين عوامل موفقيت در اين عرصه محسوب ميشوند. براساس عوامل محرك اين صنعت، از جمله پایين بودن هرينههاي درمان و امكان ارائه خدمات درماني پيشرفته، حوزههاي تخصصي قلب و عروق، پيوند اعضا بهويژه پيوند كليه، حلزون گوش، قرنيه و كبد، درمان بيماريهاي چشم، درمانهاي نازایي و جراحيهاي زيبایي بهويژه رينوپلاستي، پتانسيل گستردهاي را براي جذب اين گروه از گردشگران ايجاد كرده است. افزايش درآمد ارزي كشور، ايجاد اشتغال، تنوع انتخاب مصرفكنندگان، بهبود استانداردها، ارتقای كيفيت خدمات درماني، توانمندسازي كادر تخصصي پزشكي، افزايش مراكز درماني و كاهش خروج بيماران از كشور از جمله مهمترين منافع حاصل از ورود گردشگران سلامت به كشور محسوب ميشوند. در بين كشورهاي مختلف جهان اكنون تركيه در چك آپ چشم وليزر، هند در زمينه جراحي قلب و ارتوپدي، مكزيك در خدمات دندانپزشكي، كره جنوبي در درمان با گياهان سنتي، تايلند در جراحيهاي زيبایي و تغيير جنسيت به شدت مورد توجه بيماران در نقاط مختلف جهان قرار دارند. در آمريكا 6/1 ميليون نفر گردشگر درماني در سال 2012 از اين كشور خارج شدهاند كه مكزيك، سنگاپور، برزيل، تركيه و مجارستان مهمترين مقصد توريستهاي آمريكایي بودهاند. در ايران اگرچه هنوز تعداد گردشگران درماني ورودي به كشور بسيار ناچيز و در حدود 12 هزار نفر تخمين زده ميشود، ولي بسياري از ايرانيان خارج از كشور هر ساله براي انجام خدمات پيوند كليه، جراحيهاي زيبایي و خدمات دندانپزشكي به كشور سفر ميكنند كه آمار دقيقي از آنان منتشر نشده است. در كشورهاي آسياي ميانه و خاورميانه خبري از كشوري با تكنولوژي پيشرفته ودر سطح بالا در حوزه درمان وجود ندارد و طبقه ثروتمند اين كشورها براي درمان خود به كشورهاي اروپايي و آمريكا مسافرت ميكنند. با توجه به بالابودن هزينههاي درماني در كشورهاي پيشرفته و ظرفيتسازيهاي اخير و ارتقای استانداردهاي بينالمللي درمان در برخي كشورهاي خاورميانه از جمله ايران و تركيه ميتوان با برنامهريزي و تبليغات مناسب بيماراني را كه اكنون براي درمان به كشورهاي اروپايي مراجعه ميكنند، به سوي كشورمان جلب کرد.